Co to jest nadciśnienie tętnicze?
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE – to przewlekła choroba układu krążenia, która charakteryzuje się stałym bądź okresowym podwyższonym ciśnieniem krwi zarówno skurczowym (górnym), jak i rozkurczowym (dolnym). Aż 10 milionów Polaków choruje na Nadciśnienie Tętnicze, a 7 milionów nieprawidłowo je kontroluje.
Wartość pomiaru jest równa lub przekracza
140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego
i/lub co najmniej
90 m Hg dla ciśnienia rozkurczowego
Zalecenia żywieniowe w nadciśnieniu tętniczym
- Zaleca się spożywanie regularnych i urozmaiconych posiłków w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu. Posiłki powinny byś małe objętościowo i częściej spożywane (4-5 x dziennie).
- Powinno się zrezygnować z podjadania między posiłkami.
- Ostatni posiłek powinien być spożywany 2-3 godziny przed snem.
- Jednym z elementów postępowania dietetycznego jest ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych i cholesterolu poprzez wyeliminowanie/znaczne ograniczenie produktów będących ich źródłem.
- PRODUKTY BOGATE W NKT I CHOLESTEROL: smalec, słoninę, boczek, tłuste sery, mięsa, wędliny, tłusty drób, podroby, pełne mleko, tłuste przetwory mleczne- śmietanę, masło, żółtko jaja kurzego.
- Tłuszcze nasycone należy zastępować wielo- i jednonienasyconymi kwasami tłuszczowymi.
- ŹRÓDŁA WW. KWASÓW TŁUSZCZOWYCH: margaryny miękkie, oleje roślinne( rzepakowy, słonecznikowy, kukurydziany, sojowy, krokoszowy, oliwa z oliwek, tłuszcze ryb i ssaków morskich).
- Korzystne jest również uwzględnienie w diecie orzechów, pestek i nasion – dyni, słonecznika, lnu.
- Białko powinno byś dostarczane w normie fizjologicznej i pokrywać 15- 20% dziennego zapotrzebowania energetycznego.
- Źródłem białka powinny być: chude mięsa(cielęcina, drób, królik), chude mleko i jego przetwory, rośliny strączkowe, ryby), w ograniczonych ilościach mięso czerwone.
- Węglowodany, uzupełniające zapotrzebowanie energetyczne, pochodzą z produktów zbożowych, ziemniaków, nasion roślin strączkowych. Słodycze i cukier, które zawierają duże ilość cukrów prostych powinny zostać ograniczone do 10% dziennego zapotrzebowania energetycznego.
- Korzystnie na funkcjonowanie przewodu pokarmowego wpływa błonnik pokarmowy(25 -35 g/dobę), a w szczególności jego frakcja rozpuszczalna(gumy i pektyny).
- Owoce i warzywa ze względu na dużą zawartość witamin, błonnika i minerałów są zalecane w ilości min. 700g na dobę. Są one dobrym źródłem witaminy C, której dostarczanie jest szczególnie ważne przy stosowaniu diuretyków, powodujących wzmożone jej wydalanie z moczem.
- Fundamentem diety jest ograniczenie spożycia soli kuchennej (1- 3g/dobę) oraz przypraw z dodatkiem glutaminianu sodu (maggi, kucharek, kostki rosołowe), ponieważ podnoszą ciśnienie krwi. Można zastąpić je solą potasową lub innymi przyprawami ziołowymi( czosnkiem, majerankiem, bazylią, estragonem, zieloną pietruszką i koperkiem). Nie zaleca się także produktów bogatych w sód (słone paluszki, chipsy, wędzone mięso i ryby, konserwy, produkty marynowane i kiszone, fast-foody).
- W diecie należy uwzględnić substancje o działaniu przeciwmiażdżycowym, antyagregacyjnym i hipotensyjnym: warzywa i owoce bogate w wit. C i beta-karoten(pomidory, czarne porzeczki, borówki, grejfruty), cebula czosnek, buraki, selery, suche nasiona r. strączkowych, jabłka, owoce jagodowe, morele, pigwy, karczochy, winogrona czerwone, czarna i zielona herbata, brukselka, kalafior, brokuł.
- Z diety ogranicza się również napoje podnoszące ciśnienie, tj.: kawę prawdziwą, alkohol, mocną herbatę.
- Ostatni posiłek przed snem powinien być spożywany 2-3 godziny przed snem.
- Niezwykle ważne jest również uwzględnienie aktywności w ciągu dnia (co najmniej 30 minut, 5 razy w tygodniu, np.: spacery, nordic walking) i unikanie stresów.
Techniki kulinarne przy nadciśnieniu tętniczym
Dieta powinna być łatwo strawna, dlatego zalecane jest stosowanie określonych technik kulinarnych.
- Istotne jest aby potrawy były świeżo przyrządzone, nie przechowywane w lodówce, bowiem zmniejsza to możliwość zakażenia bakteryjnego posiłków.
- Potrawy sporządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, w naczyniach bez wody. Można stosować duszenie , obsmażając produkty bez tłuszczu na patelniach do smażenia beztłuszczowego, oraz pieczenia w folii przeźroczystej, w pergaminie w naczyniach ceramicznych, na ruszcie, w piekarniku lub opiekaczu elektrycznym.
- Dozwolone jest podgrzewanie i rozmrażanie przy użyciu mikrofalówki.
- Smażenie i pieczenie na tłuszczu jest całkowicie wykluczone. Potrawa nasiąknięta tłuszczem jest trudno strawna i znacznie bardziej kaloryczna.
- Dozwolony tłuszcz to: oleje słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, rzepakowy bezerukowy, oliwa z oliwek, miękkie margaryny i słodka śmietanka.
- Tłuszcze zaleca się podawać do gotowych potraw na surowo.
- Zupy i sosy zagęszcza się zawiesiną z mąki i mleka. Do zaprawiania zup, sosów i warzyw nie stosuje się zasmażek. Warzywa podaje się z wody, w postaci surówek z olejem lub soków.
- Posiłki powinny być doprawione łagodnymi przyprawami dozwolonymi w diecie, atrakcyjnie zestawione – aby pobudzały upośledzone łaknienie.
Dieta DASH – nadciśnienie tętnicze
W nadciśnieniu tętniczym zalecanie jest wprowadzenie zasad diety DASH.
DIETA DASH– została opracowana przez amerykańskich naukowców z instytutu US National Institutes of Health na początku 1990 roku. Jej głównym założeniem jest spożywanie produktów, które mogą obniżyć nadciśnienie bez stosowania leków, a to z kolei może uchronić przed rozwojem chorób serca, niewydolnością, niektórymi nowotworami, kamieniami nerkowymi, udarem oraz cukrzycą.
- Dash to tak naprawdę nie dieta tylko zrównoważony plan odżywiania, który charakteryzuje niska zawartość soli, tłuszczów nasyconych, przetworzonej i smażonej żywności.
- Jest bogaty w owoce, warzywa, produkty beztłuszczowe, przetwory mleczne, produkty pełnoziarniste, ryby, drób, orzechy, nasiona.
- W tej diecie znacząco ogranicza się ilość spożywanego czerwonego mięsa, słodyczy, cukru, a wybiera produkty bogate w potas, magnez, wapń, białko oraz błonnik.
- Ważne jest jednak, że w diecie dash nie ma ograniczeń ani zakazów.
- Istotne jest racjonalnie podejście do wyboru produktów oraz zachowanie przy tym umiaru.
- Dziennie zaleca się spożywanie produktów pełnoziarnistych od 6 do 8 porcji , 5-6 porcji warzyw i owoców, 2-3 porcje nabiału, chude mięso, drób oraz ryby 2-3 porcje każdego dnia, zdrowe tłuszcze i oleje w 2 porcjach, rośliny strączkowe, nasiona i orzechy od 4 do 6 porcji tygodniowo. Są to zalecenia dla diety na poziomie 2 tys. kalorii.
- W diecie dash ważne jest ograniczenie alkoholu, który przyczynia się do wysokiego ciśnienia. Zaleca się zastąpienie soli cennymi przyprawami.
- Badania potwierdzają, że większość z nas średnio potrzebuje ok. 2 tygodni aby całkowicie odzwyczaić się od solenia i poczuć wartościowy smak potraw pozbawiony sodu.
Masz problem z nadciśnieniem i potrzebujesz dobrego planu żywieniowego? Skontaktuj się z dietetykiem Anną Wargacką (Rzeszów)