Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa (GERD/GORD) to zespół dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak i objawów pozaprzełykowych, wywołanych
zarzucaniem kwaśnej treści pokarmowej do przełyku i tym samym znacząco pogarszających jakość życia. Objawom tym często towarzyszą zmiany zapalne w błonie śluzowej przełyku. W populacji krajów wysoko rozwiniętych objawy refluksu występują codziennie u około 5–10% osób. Dietoterapia i modyfikacja stylu życia stanowi bardzo ważny element leczenia choroby refluksowej. Udowodniono, że pomagają one zmniejszyć nasilenie lub częstość objawów choroby.
Dieta w chorobie refluksowej powinna być łatwostrawna, by w żaden sposób nie podrażniać błony śluzowej żołądka, przełyku i nie nasilać nieprzyjemnych objawów, a równocześnie dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
1) Należy regularnie spożywać 5-6 posiłków dziennie w równomiernych odstępach czasowych ( 2,5 – 3 godzin). Porcje powinny być niewielkie, gdyż obfite posiłki skutkują rozciągnięciem ścian żołądka i nasileniem objawów refluksu.
2) I śniadanie powinno być spożywane do 1 godziny po wstaniu z łóżka, a ostatni posiłek nie później niż 3 godziny przed snem (szczególnie istotne u chorych z tendencją do zgagi nocnej).
3) Posiłki powinny być spożywane powoli, aby unikać połykania powietrza, które jest częstym zjawiskiem przy pośpiechu i wzmaga nieprzyjemne objawy chorobowe. Staranne żucie i gryzienie zapewnia sprawniejszy przebieg procesu trawienia.
4) Temperatura potraw także ma istotne znaczenie. Nie powinny być one zbyt gorące ani zbyt zimne.
5) Ilość białka w diecie powinna być nieco wyższa niż zakłada norma fizjologiczna. Powinno to być głównie białko pełnowartościowe pochodzące z mleka (w ograniczonych ilościach), twarogu, jaj, chudego mięsa- kurczak, indyk, cielęcina, królik, schab wieprzowy (1 raz w tygodniu a nawet rzadziej). Zaleca się limitowanie spożycia kwaśnych przetworów mlecznych, gdyż na ogół nasilają objawy refluksu, jednak wszystko zależy od indywidualnej tolerancji.
6) W diecie należy uwzględnić łatwostrawne, w ograniczonej ilości tłuszcze zwierzęce (masło, śmietanka) oraz te pochodzenia roślinnego, jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, lniany, słonecznikowy, sojowy, kukurydziany.
7) Źródłem węglowodanów powinny być produkty zbożowe (pieczywo jasne, ewentualnie graham, drobne kasze i makarony) zawierające umiarkowane ilości błonnika pokarmowego, gdyż może on działać drażniąco na śluzówkę przewodu pokarmowego.
Warzywa i owoce są bardzo ważnym składnikiem diety, jednak w formie surowej mogą powodować dolegliwości dyspeptyczne. Wszystko zależy od indywidualnej tolerancji, jednak zaleca się spożywanie ich po wcześniejszej obróbce termicznej (gotowane, duszone, pieczone pod przykryciem), najlepiej rozdrobnione i pozbawione skórki.
8) Ważne jest również, aby unikać pozycji leżącej i zginania się przez minimum 30 minut po posiłku, gdyż utrudniają one oczyszczanie przełyku i nasilają dolegliwości refluksowe. Zaleca się nawet uniesienie węzgłowia łóżka lub użycie dodatkowej poduszki, aby zapewnić pozycje półleżącą podczas snu/odpoczynku i tym samym usprawnić oczyszczanie przełyku.
9) Dodatkowo, nie jest wskazane noszenie obcisłej odzieży i mocno zaciśniętych pasków, gdyż może to prowadzić do nasilenia przykrych dolegliwości.
Produkty przeciwwskazane w diecie:
• czekolada, mocna kawa i herbata, napar z mięty pieprzowej, alkohol, napoje gazowane
• tłuszcze (szczególnie pochodzenia zwierzęcego, bogate w nasycone kwasy tłuszczowe i cholesterol), cebula, szalotka, por, czosnek
• owoce cytrusowe i soki z owoców cytrusowych, pomidory i sok z pomidorów, ostre przyprawy (pieprz, papryka chilli, curry)
• mocne rosoły, esencjonalne wywary i buliony,
• produkty marynowane, wędzone, smażone i mocno przypieczone.
Mogą one nasilać zgagi i drażniące działanie treści pokarmowych na śluzówkę przełyku, podrażniać zmienione chorobowo narządy i powodować ból (w przypadku stanów zapalnych), opóźniać opróżnianie żołądkowe i generować częstsze epizody refluksu.
Zalecane jest stosowanie określonych technik kulinarnych, aby potrawy były dobrze tolerowane i nie wzmagały dolegliwości refluksowych.
▪ Istotne jest aby potrawy były świeżo przyrządzone, nie przechowywane w lodówce, bowiem zmniejsza to możliwość zakażenia bakteryjnego posiłków.
▪ Potrawy sporządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, w naczyniach bez wody. Można stosować duszenie, obsmażając produkty bez tłuszczu na patelniach do smażenia beztłuszczowego, oraz pieczenia w folii przeźroczystej, w pergaminie w naczyniach ceramicznych, na ruszcie, w piekarniku lub opiekaczu elektrycznym.
▪ Dozwolone jest podgrzewanie i rozmrażanie przy użyciu mikrofalówki.
▪ Smażenie i pieczenie na tłuszczu powinno być całkowicie wykluczone. Potrawa nasiąknięta tłuszczem jest trudno strawna i znacznie bardziej kaloryczna.
▪ Dozwolony tłuszcz to: oleje słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, rzepakowy bezerukowy, oliwa z oliwek, miękkie margaryny i słodka śmietanka. Tłuszcze zaleca się podawać do gotowych potraw na surowo.
▪ Zupy i sosy zagęszcza się zawiesiną z mąki i mleka. Do zaprawiania zup, sosów i warzyw nie stosuje się zasmażek. Dobrze sprawdzą się tutaj zupy krem.
▪ Warzywa podaje się z wody, w postaci surówek z olejem lub rozcieńczonych soków.
▪ Posiłki powinny być doprawione łagodnymi przyprawami dozwolonymi w diecie, atrakcyjnie zestawione – aby pobudzały upośledzone łaknienie.
Źródło:
https://gastrologia.mp.pl/choroby/przelyk/50731,choroba-refluksowa-przelyku-refluks
Mirosław Jarosz, Praktyczny Podręcznik Dietetyki, Wydawnictwo Instytutu Żywności
i Żywienia, Warszawa 2010
Helena Ciborowska, Anna Rudnicka, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka,
Warszawa 2010