Dna moczanowa – żywienie, produkty, informacje

Dna moczanowa, znana również jako artretyzm lub skaza moczanowa to choroba metaboliczna, która charakteryzuje się zwykle nawracającymi epizodami zapalenia stawów. Podłożem schorzenia jest nadmierna produkcja kwasu moczowego lub też upośledzenie procesu wydalania kwasu moczowego z organizmu przez nerki. Kwas moczowy w formie kryształków odkłada się w mięśniach, w tkance podskórnej i stawach. Powoduje pojawienie się odczynu zapalnego, połączonego z silnym bólem (najczęściej atakuje staw palucha stopy).

Co sprzyja wystąpieniu dny moczanowej:

• uwarunkowania genetyczne,
• płeć- znacznie częściej chorują mężczyźni,
• wiek- choroba bardzo pojawia się przed 30 rokiem życia,
• choroby cywilizacyjne- m.in.: nadwaga i otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze,
• nieprawidłowa dieta- bogata w puryny (tłuste mięsa, podroby, owoce morza), cukry proste,
• nadużywanie alkoholu (zwłaszcza piwa i mocnych alkoholi),
• niektóre leki (m.in.: aspiryna, leki moczopędne),
• odwodnienie;

Nieodłącznym elementem kuracji leczniczej jest zmiana stylu życia- właściwa dieta (eliminująca produkty o wysokiej zwartości związków purynowych i cukrów prostych), kontrola masy ciała, umiarkowana aktywność fizyczna dostosowana do indywidualnych możliwości  oraz wyeliminowanie używek (mocny alkohol, kawa i papierosy).

Ogólne zalecenia dotyczące stylu życia

• Wskazane jest regularne spożywanie posiłków, 4-5 posiłków na dobę w równych odstępach czasowych. Ostatni posiłek powinien być spożywany nie później niż 3-4 godziny przed snem (w godzinach nocnych nasila się zatrzymywanie kwasu moczowego).
• Techniki kulinarne polecane przy dnie moczanowej to gotowanie w dużej ilości wody, szczególnie mięs- związki purynowe przechodzą do wywaru (wskazane jest wcześniejsze moczenie mięs przed obróbką termiczną), duszenie bez wcześniejszego obsmażania lub na niewielkiej ilości tłuszczu, grillowanie, pieczenie w foli, pergaminie, naczyniach żaroodpornych.
• W ciągu dnia wskazane jest picie dużej ilości płynów, nawet do 3 l dziennie (odwodnienie może być przyczyną wzrostem stężenia kwasu moczowego we krwi i przyczyniać się do nasilenia bólu). Przede wszystkim powinna to być woda mineralna. W mniejsze ilości słabe herbaty (ziołowe, owocowe, zielona, czarna) bez cukru i rozcieńczone z wodą świeże soki owocowe, warzywne czy owocowo-warzywne 100%. Pić należy również wieczorem, by nie dopuścić do wzrostu stężenia kwasu moczowego w nocy.
• Regularna aktywność fizyczna ma prozdrowotny wpływ na organizm i pomaga w utrzymaniu lub osiągnięciu prawidłowej masy ciała. Zaleca się ćwiczenia min. 3-4 razy w tygodniu, przynajmniej przez 30 minut, a najlepiej nawet 60 minut codziennie. Szczególnie zaleca się uprawianie sportów aerobowych (wolny bieg, basen, rower, marsz) oraz unikanie ćwiczeń, które zmuszają do krótkiego, ale intensywnego wysiłku.
• Regenerację organizmu po pracy, aktywności fizycznej, neutralizacja stresu oraz odpowiednia dawka snu (przynajmniej 8 godzin) jest bardzo ważna i nie należy o niej zapominać.

Jakie produkty powinny znaleźć się w diecie?

• Dieta powinna być różnorodna i zbilansowana pod względem składników odżywczych (białek, tłuszczy, węglowodanów, składników mineralnych
  i witamin). Podstawowym założeniem diety jest eliminacja produktów i potraw bogatych w puryny, które zwiększają stężenie kwasu moczowego (m.in.: wywary i wyciągi z kości, mięs, grzybów, dziczyzna, tłuste mięsa, podroby, sardynki, śledzie, szproty). Najlepiej sprawdza się dieta oparta na produktach mlecznych, jajkach i warzywach.
• Warzywa i owoce powinny stanowić podstawę diety. Świeże warzywa powinny być spożywane w ilości min. 500g na dobę i znaleźć się przynajmniej w 3 głównych posiłkach. Owoce, z racji na większą zawartość cukrów prostych niż warzywa, zaleca się spożywać w ilości 200-300g dziennie. Związki bioaktywne zawarte w ciemnych owocach (borówki, czarne jagody, jeżyny, wiśnie, czereśnie) mogą korzystnie wpływać na przebieg terapii leczniczej dny moczanowej, poprzez redukcję stanu zapalnego i zmniejszenie bolesności.
• Zaleca się spożywanie pełnoziarnistych produktów zbożowych (mąki z pełnego ziarna (typ 1850 i 2000), otręby zbożowe, płatki owsiane, orkiszowe, gryczane, kasze gruboziarniste (gryczana, jęczmienna pęczak, komosa ryżowa), ryż brązowy, pieczywo żytnie na zakwasie, razowe;
• Powinno się sięgać po jajka i nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu: mleko, ser twarogowy, jogurt naturalny, kefir, zsiadłe mleko, maślanka;
• Wskazane jest spożywanie mięsa (źródło pełnowartościowego białka), chude gatunki (kurczak, indyk), najlepiej w formie gotowanej. Jednak jego ilość należy ograniczyć do 50-100g na dobę.
• Świeże lub mrożone ryby powinny znaleźć się w diecie min. raz w tygodniu. Należy wybierać gatunki chude, tj.: mintaj, czy dorsz.
• Nasiona roślin strączkowych powinny znaleźć się w diecie, jako źródło białka pochodzenia roślinnego i cennych składników mineralnych. Pomimo średniej zawartości związków purynowych, nie wpływają na stężenie kwasu moczowego, gdyż są usuwane z organizmu wraz z błonnikiem (podobnie jest w przypadku szpinaku, brokułu i kalafiora).
• Tłuszcze podlegają ograniczeniu, głównie te pochodzenia zwierzęcego (z wyjątkiem niewielkich ilości masła). Zaleca się spożywanie tłuszczy roślinnych (do obróbki termicznej- olej rzepakowy, na zimno: olej lniany, oliwa z oliwek), awokado, orzechów, nasion i pestek (różne rodzaje).

Które produkty należy wyeliminować z diety lub znacznie ograniczyć?

• tłuszcze pochodzenia zwierzęcego (boczek, smalec, śmietana), wędliny sklepowe i przetwory mięsne z dodatkiem konserwantów (konserwy, parówki, pasztety);
• produkty konserwowe i kiszonki;
• sól, przyprawy z dużą zawartością glutaminianem sodu (Vegeta, maggi, kucharek);
• potrawy typu fast-food (frytki, pizza, hamburger, kebab, zapiekanka, hot-dog)
  i słone przekąski (paluszki, chipsy, krakersy);
• produkty przetworzone z dodatkiem tłuszczy trans (majonez, margaryny utwardzane, sosy i zupy instant, ciastka, wyroby cukiernicze);
• cukier i słodycze (cukierki, ciasta, ciastka, batony, czekolady);
• słodkie napoje z dodatkiem cukru (oranżady, napoje energetyczne, syropy owocowe, napoje owocowe);
• alkohol (piwo, wysokoprocentowe alkohole);

Źródło:

Mirosław Jarosz, Praktyczny Podręcznik Dietetyki, Wydawnictwo Instytutu Żywności
i Żywienia, Warszawa 2010

Helena Ciborowska, Anna Rudnicka, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2010

Mirosław Jarosz, Lucyna Pachocka, Dna moczanowa, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2005

https://dietetykpro.pl/artykul/172/dietoterapia-dny-moczanowej/

 Chcesz zasięgnąć profesjonalnej konsultacji dietetyka w chorobie dnie moczanowej? Zapraszam do kontaktu