Dieta w cukrzycy

Dieta w cukrzycy pomoże unormować stężenie glukozy we krwi, zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby układu sercowo- naczyniowego i innych powikłań cukrzycy

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się podwyższonym poziomem glukozy w krwi (nazywamy ją hiperglikemią). Wynika to z defektu produkcji lub działania insuliny, która wydzielana jest przez komórki beta wysp trzustkowych.

Główne cele diety to uzyskanie wartości docelowych w zakresie:
a) glikemii, b) lipidów i TG, c) masy ciała, d) ciśnienia tętniczego

Prawidłowe żywienie w cukrzycy oznacza zdrowy model żywienia rekomendowany dla całej populacji, ze szczególnym uwzględnieniem niskiego indeksu i ładunku glikemicznego produktów i potraw. Ma na celu normalizację
i minimalizację wahań glikemii oraz zmniejszenie ryzyka ciężkiej hipoglikemii.

Indeks glikemiczny…co to jest i do czego służy?

Indeks glikemicznym (IG)– to wskaźnik, który obrazuje w jakim stopniu wzrasta stężenie glukozy we krwi po spożyciu porcji produktu zawierającego węglowodany przyswajalne w porównaniu do wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu glukozy. IG znajduje zastosowanie tylko w przypadku produktów zawierających węglowodany (białka i tłuszcze nieznacznie wpływają na poziom glukozy we krwi). Według IG klasyfikuje się produkty żywnościowe, na podstawie ich wpływu, na poziom glukozy we krwi w ciągu 120-180 minut po konsumpcji.

IG glukozy = 100

IG<50 = produkty o małym IG
(te należy wybierać przy układaniu codziennego jadłospisu)
IG 55–70 = produkty o średnim IG (wybieramy je od czasu do czasu)
IG >70 = produktu o dużym IG (jemy sporadycznie)

Jakie produkty są źródłem węglowodanów?

Produkty, które zawierają węglowodany to głównie: glukoza, miód, cukier, słodycze, dżemy, produkty zbożowe (pieczywo, kasze, makarony, ryż, płatki), ziemniaki, nasiona roślin strączkowych, owoce, warzywa, mleko, jogurty, kefiry, sery białe, maślanka.

Indeks glikemiczny potraw można modulować…jak?

• Gotowanie na parze, al dente i w niewielkiej ilości wody zapewnia mniejszy stopień rozgotowania, a tym samym niższy IG;

• Suszenie i pieczenie produktów sprawia, że ich IG niższy;

• Obecność białka w potrawach z dodatkiem węglowodanów, pogarsza strawność skrobi, co skutkuje obniżeniem IG posiłku (konsumpcja ryżu z dodatkiem kurczaka);

• Obecność tłuszczu opóźnia opróżnianie żołądka i wchłanianie węglowodanów w jelicie cienkim (np. dodanie awokado do kromki chleba obniża IG);

• Obecność kwasów organicznych w produktach fermentowanych (jogurty, kefiry) obniża IG.

• Obecność błonnika, szczególnie frakcji rozpuszczalnej, obniża wchłanianie glukozy w jelitach przez co obniża IG produktów węglowodanowych;

• Chłodzenie i odgrzewanie, wcześniejsze ugotowanie produktów węglowodanowych (ryż, kasze, makarony) i nasion roślin strączkowych,
  a następnie schłodzenie w lodówce obniża ich IG, a powtórne podgrzewanie nie powoduje już podwyższenia;

• Wielkość cząsteczki, rozdrobnione produkty (mielone, przetarte, zmiksowane) mają wyższy IG, gdyż łatwiej ulegają trawieniu. Najlepiej wybierać nieprzetworzone produkty, np. całe ziarna zbóż, owoce zamiast soków czy koktajli.

• Przechowywanie warzyw korzeniowych i bulwiastych, zbyt długie przechowywanie warzyw podwyższa IG (młode ziemniaki mają niższy IG niż stare);

• Stopień dojrzałości owoców, skrobia zawarta w mniej dojrzałych owocach (jabłkach, bananach) ma mniejszą strawność i IG tych owoców też niższy;

Co to jest ładunek glikemiczny?

Ładunek glikemiczny– to wskaźnik wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu węglowodanów w określonej porcji produktu. Uwzględnia on nie tylko ilość węglowodanów, ale też szybkość ich wchłaniania się, czyli indeks glikemiczny (IG).

ŁG = (IG x liczba węglowodanów w gramach) : 100

Uwzględniając ładunek glikemiczny (ŁG), produkty spożywcze dzielimy na:

produkty o niskim ŁG, czyli poniżej 10,
produkty o średnim ŁG, jeśli wskaźnik mieści się w przedziale 11-19,
produkty o wysokim ŁG – powyżej 20.

Jak to działa w praktyce?
bułka maślana, IG = 85, węglowodany = 55 g w porcji ok. 90g (sztuka)
gotowana marchew, IG = 85, węglowodany = 7 g w porcji ok. 150g.
ŁG wynosi: bułka maślana: 85 x 55 : 100 = 47, gotowana marchew: 85 x 7 : 100 = 6.

Dieta powinna uwzględniać jak największą różnorodność, aby dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych i zapobiec występowaniu niedoborów.

• Produkty, które należy WYBIERAĆ,
  gdyż korzystnie wpływają na stężenie glukozy i TG we krwi, masę ciała
  i ciśnienie tętnicze.

• warzywa: zielone, liściaste (sałata, roszponka, rukola, szpinak, jarmuż, pietruszka), kapusta, pomidory, ogórki, papryka, rzodkiewka, por, cebula;

• owoce: jagodowe (maliny, porzeczki, truskawki, czarne jagody, poziomki), grejpfruty, mandarynki;

Pozostałe warzywa i owoce, szczególnie te z niskim i średnim IG.

• produkty zbożowe pełnoziarniste: mąki z pełnego ziarna (typ 1850 i 2000), otręby zbożowe, płatki owsiane, orkiszowe, gryczane, kasze gruboziarniste (gryczana, jęczmienna pęczak, komosa ryżowa), ryż brązowy, pieczywo żytnie na zakwasie, razowe;

Są źródłem witamin, składników mineralnych i błonnika pokarmowego, który reguluje perystaltykę jelit i daje uczucie sytości.

• nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu: ser twarogowy, jogurt naturalny, kefir, zsiadłe mleko, maślanka) i jaja;

• mięso: królik, kurczak, indyk, cielęcina, wołowina i chuda wieprzowina (schab, szynka)

Źródło pełnowartościowego białka i składników mineralnych, niezbędnych do prawidłowej
budowy mięśni i kości.

• świeże/mrożone tłuste morskie ryby: łosoś, tuńczyk, makrela, śledź;

Źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega- 3 o szerokim prozdrowotnym działaniu na organizm.

• świeże/mrożone chude ryby: dorsz, pstrąg, mintaj, miruna;

Ryby wędzone i konserwowe zaleca się w ograniczonej ilości, z racji na zawartość soli
i sztucznych dodatków.

• nasiona roślin strączkowych: groch, fasola, ciecierzyca i soczewica;

Źródło białka pochodzenia roślinnego, błonnika i składników mineralnych.

• tłuszcze roślinne: do obróbki termicznej- olej rzepakowy, na zimno: olej lniany, oliwa z oliwek; awokado; orzechy, nasiona, pestki (różne rodzaje);

Źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które mają korzystny wpływ na profil lipidowy
i układ sercowo-naczyniowy.

• przyprawy ziołowe: imbir, cynamon cejloński, goździki, kurkuma, szafran, rozmaryn, gałka muszkatołowa, pieprz chili cayenne, oregano;

Wykazują działanie przeciwzapalne i chronią przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.

• Produkty, których należy UNIKAĆ,
  gdyż niekorzystnie wpływają na stężenie glukozy i TG we krwi, masę ciała
  i ciśnienie tętnicze.

• warzywa o wysokim IG (gotowane, np. marchewka, burak, dynia, w formie puree, smażone, kukurydza i groszek z puszki) i owoce o wysokim IG (bardzo dojrzałe, np. banany, jabłka, gruszki), winogrona, owoce kandyzowane, suszone (np. daktyle, żurawina, rodzynki), z puszki (np. ananas, brzoskwinia), przetwory owocowe (dżemy, marmolady, konfitury);

• produkty zbożowe z białej mąki pszennej, jasne pieczywo, makarony, drobne kasze (manna, kuskus, kukurydziana),

• tłuszcze pochodzenia zwierzęcego (boczek, smalec, śmietana), wędliny sklepowe i przetwory mięsne z dodatkiem konserwantów (parówki, pasztety);

• przyprawy z dużą zawartością soli i glutaminianem sodu (Vegeta, maggi, kucharek);

• potrawy typu fast-food (frytki, pizza, hamburger, kebab, zapiekanka, hot-dog)
  i słone przekąski (paluszki, chipsy, krakersy);

• produkty przetworzone z dodatkiem tłuszczy trans (majonez, margaryny utwardzane, sosy i zupy instant, ciastka, wyroby cukiernicze);

• słodycze (cukierki, ciasta, ciastka, batony, czekolady);

• słodkie napoje z dodatkiem cukru (oranżady, napoje energetyczne, syropy owocowe, napoje owocowe);

• alkohol (dozwolone jest spożywanie 1 lampki czerwonego, wytrawnego wina raz w tygodniu);

Wartość energetyczna wybranych alkoholi

ALKOHOL	ILOŚĆ (ml)	WARTOŚĆ ENERGETYCZNA(kcal)
wódka czysta	50	110
wódka kolorowa	50	130
koniak	50	160
whisky	50	108
białe wino wytrawne	120	80
białe wino półwytrawne	120	90
białe wino słodkie	120	110
czerwone wino wytrawne	120	80
czerwone wino półwytrawne	120	92
czerwone wino słodkie	120	115
piwo jasne	330	250
piwo ciemne	330	230

http://www.blondbrunettes.pl/2015/12/kiedy-siegamy-po-kieliszek-ulubionego.html

Regularne spożywanie posiłków pomaga kontrolować apetyt, masę ciała
i ułatwi kontrolę stężeń glukozy we krwi. Ilość posiłków jest zależna od sposobu leczenia oraz indywidualnych zaleceń lekarza lub dietetyka.

Forma posiłków i sposób przyrządzania potraw ma duże znaczenie w przypadku osób z cukrzycą. Warzywa i owoce najlepiej spożywać na surowo. Warzywa należy gotować al dente lub dusić, z dodatkiem niewielkiej ilości oleju roślinnego
(olej rzepakowy, oliwa z oliwek), by poprawiać wchłanialność witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Zalecane techniki kulinarne do obróbki mięsi i ryb
to gotowanie na parze i w niewielkiej ilości wody, soli i tłuszczu, duszenie bez wcześniejszego obsmażania lub na niewielkiej ilości tłuszczu, grillowanie, pieczenie w foli, rękawie, pergaminie czy naczyniach żaroodpornych. Smażenie nie jest zalecane. Do obróbki termicznej wskazane jest stosowanie oliwy z oliwek i oleju rzepakowego, a jako dodatek do surówek i sałatek na zimno olej lniany.
Dobrze jest ograniczyć spożycie soli i częściowo zastąpić ją ziołami.

Płyny są niezbędnym komponentem prawidłowej diety. Dlatego zaleca się, aby codziennie wypijać minimum 1,5l płynów. Przede wszystkim powinna to być czysta woda, która m.in. bierze udział u trawieniu, dystrybucji składników odżywczych do wszystkich komórek organizmu i termoregulacji.
Można również spożywać słabe herbaty (ziołowe, zielona, czarna), czy kawę bez cukru, w minimalnych ilościach świeże soki 100% z owoców i warzyw.

Samokontrola ułatwia normalizację i minimalizację wahań glikemii oraz zmniejszenie ryzyka ciężkiej hipoglikemii.

O czym należy pamięta?

• prawidłowe wykonywanie pomiaru– przeczytaj instrukcję obsługi glukometru lub poproś pielęgniarkę i zaprezentowanie właściwego pomiaru;

• higiena pomiaru– przed i po pomiarze starannie umyj ręce i miejsce nakłucia ciepłą wodą oraz dokładne je spłucz i osusz; nie używaj pasków testowych do glukometru po upływie ich daty ważności; przed każdym kolejnym pomiarem zamontuj nową igiełkę w nakłuwaczu;

• notowanie wyników– w specjalnym dzienniczku zapisuj dokładne informacje (wartość pomiaru na czczo, przed posiłkiem, po posiłku, godziny pomiarów,
  ilość wymienników do posiłku, aktywność fizyczną).

Kontrola masy ciała jest ważnym elementem postępowania w leczeniu i profilaktyce nadwagi i otyłości, cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych. Prostą metodą oceny prawidłowości masy ciała jest wskaźnik BMI (Body Mass Index), który określa stosunek masy ciała do wzrostu, oblicza się go ze wzoru:

BMI = masa ciała (kg)/wzrost (m2)	Klasyfikacja BMI:
	<18,5 18,5–24, 9 25,0–29,9 30,0–34,9 35,0–39,9 ≥40	niedowaga prawidłowa masa ciała nadwaga I° otyłości II° otyłości III° otyłości

Aktywność fizyczna jest integralną częścią kompleksowego postępowania leczniczego. Korzystnie wpływa na kontrole glikemii, wrażliwość insulinową i profil lipidowy. Pomaga w redukcji masy ciała, a za sprawą hormonów szczęścia (produkowanych podczas aktywności ruchowej) działa pozytywnie na samopoczucie.
Towarzystwa naukowe z zakresu ochrony zdrowia zachęcają do codziennej aktywności fizycznej. Wykonywany trening powinien być bezpieczny, uwzględniać przeciwwskazania, być dopasowany do indywidualnych potrzeb, możliwości
i sprawiać przyjemność. W przypadku osób z cukrzycą należy skonsultować
z lekarzem rodzaj i intensywność wysiłku fizycznego.